Budownictwo Spółdzielcze

Wielka płyta oznaczała wprawdzie dość szybkie budowanie, lecz było ono drogie. Koszty zawyżał zwłaszcza transport - rolę odgrywały  duże odległości i niesamowicie wielki ciężar. Duzo energii pobierał  też montaż elementów dźwigami.

Jednym z powodów wzmożonego budownictwa w Polsce w latach 70-80 było to, że w dorosłe życie wchodziły tzw. roczniki powojenne. Nowe mieszkania  stały się pilną potrzebą.Powstawały wtedy,jak Polska długa i szeroka, nie tylko pojedyncze bloki ale całe osiedla. Szybkie budowanie zapewniała wtedy tzw. wielka płyta-to sposób budowy całych bloków mieszkalnych z gotowych elementów; całych ścian z oknami, stropów, gotowych schodów. Te  elementy wytwarzano w tzw. fabrykach domów, których było kilka w każdym regionie Polski. Jaworską spółdzielnie początkowo zaopatrywała „fabryka” w Pątnowie k. Legnicy a potem docierały one aż z Lubina. Odmian wielkiej płyty było kilka . Na Dolnym Śląsku realizowano tzw. WWP – Wrocławską Wielką Płytę (ale…. stoi też w Jaworze jeden blok typu „Leningrad” zbudowany z importowanych z ZSRR elementów przez stacjonującą u nas jednostkę Armii Radzieckiej dla rodzin żołnierzy .Wiemy chyba gdzie stoi?). Warto dodać w tym miejscu,że wielka płyta to nie wymysł socjalizmu. Po raz pierwszy zastosowano taki sposób budowania już w roku 1920 w Holandii, potem w Niemczech, Francji, Szwecji. Budowano tak też w …. Ameryce.
Spółdzielnia mieszkaniowa w naszym mieście powstała już w 1965roku ( wpis w rejestrze sądowym  w 1966r). Liczy ponad 3000 członków. W tym czasie wybudowała 97 bloków mieszkalnych (w nich 271 klatek schodowych). Mieszkania powstawały kolejno: blok przy ul. Szkolnej (1970), blok przy ul.Grunwaldzkiej (1971), rozpoczęcie budowy osiedla Piast (1972),blok Starojaworska 19/23(1979) ,rozpoczęcie budowy os.Przyrzecze (1981), budowa i zasiedlenie siedziby Spółdzielni przy ul.Moniuszki,plomba przy  Grunwaldzkiej 23 (1984), bloki mieszkalne przy Poniatowskiego (wspólnie z Kuźnią,1986),rozpoczęcie budowy os. Słowiańskiego (1988), blok 11 d-g A. Krajowej (1991), blok 11 a-c i bloki 12,13 (1992) .Wybudowano też mieszkania przy ul.Lipowej 8 (1993) oraz Korfantego 8 (1994) …W blokach tych znajduje się łącznie 3260 mieszkań a w  mieszka w nich, według aktualnych danych, 7731 osób ( w r. 2006-9800). Spółdzielnia spełnia też, zgodnie ze statutem, inne oczekiwania lokatorów.  W tym celu wybudowano 466 obiektów innego przeznaczenia, min. 48 lokali użytkowych ,415 garaży,3 budynki admin-usługowe,ponad 20 parkingów i ponad 3 km. dróg wewnętrznych.
Dodam, że  te osiedla budowały: w latach 60/70 Jeleniogórskie Przedsiębiorstwo Budownictwa Miejskiego, od 1975 Jaworskie Przedsiębiorstwo Budowlane, a od 1990 Spółka Bolko.
Wymienię jeszcze nazwiska kolejnych prezesów jaworskiej Spółdzielni:Jan Kasprzak (styczeń 1966-1972), Ryszard Aniołek (1972-1986), Artur Dziuro (1986-1989), Krzysztof Wiśniewski (1989-1998), Zygmunt Herlender (1998-nadal).
Ps. Za pomoc w pozyskiwaniu danych dziękuję p.Romie Baniusiewicz ze Spółdzielni Mieszkaniowej.

Bogdan H. Krupa 

Wobec braku wolnych lokali Spółdzielnia Mieszkaniowa postawiła w roku 1973 na rogu ul.Szkolnej… baraki. Do czasu wybudowania nowego obiektu przy ul. Moniuszki mieściły się tu biura Spółdzielni. Zdjęcie ze zbiorów Jana Stelczyka.