Brama Bolkowska w połowie XVIII wieku. Mal. F. Neumann (1933 r.).
Brama Bolkowska chroniła najkrótsze wyjście z miasta do strategicznie ważnego brodu na Nysie Szalonej. Zapewne dlatego jej konstrukcja odbiegała znacząco od pozostałych bram. Panorama Jawora z 1562 roku pokazuje nam, że wieża Bramy Bolkowskiej (Bolkogajowej) była o ok. połowę wyższa od wież pozostały bram. Miała najprawdopodobniej 4 kondygnacje (wliczając tą z wrotami). Najniższa mieściła przejazd bramny, zamykany zapewne żelazną kratą oraz ciężko okutymi wrotami. Wspomniana panorama pokazuje także boczną furtę. Kryte platformy bojowe znajdowały się w części najwyższej oraz środkowej (były tam dwa poziomy bojowe). Pierwotnym zwieńczeniem całości była zapewne odkryty pomost otoczony blankami. Najprawdopodobniej w XV wieku jego centrum zabudowano czterospadowym dachem (pozostawiając chodnik dla wartowników na co wskazuje zachowanie blanków). Wysokość tej wieży zdeterminowana była koniecznością zapewnienia obrony podejścia do brodu na Nysie Szalonej. Położenie szczytowej platformy pozwalała kusznikom z obsady wieży ostrzeliwać również teren za rzeką.
Kiedy na początku XVI wieku wzniesiono drugi pierścień fortyfikacji Brama Bolkowska zyskała zewnętrzne wrota. Najprawdopodobniej pod koniec XVI wieku rozebrano wyższe kondygnacje wieży bramnej (nie ma jej na panoramie Schenka z XVII wieku).
Późniejszy wygląd bramy możemy zrekonstruować dzięki panoramie Wernera i obrazowi Neumanna. Konstrukcyjnie nie odbiegała od pozostałych bram. Budynki chroniące wrota wewnętrzne i zewnętrzne połączone były „szyją” utworzoną przez dwie linie niskiego muru wyposażonego w strzelnice. Błędne wydaje się przedstawienie bramy XVI wiecznej jako wyższej i mocniejszej w porównaniu z gotycką. Taktycznie byłoby to cokolwiek bez sensu. Takie ujęcie jest prawdopodobnie jednym z przekłamań Wernera bezkrytycznie powtórzonych przez Neumanna. Z lewej strony widzimy łączący się z bramą gotycką odcinek XV wiecznego muru, zachowany do dzisiaj przy ul. Chrobrego. Przedstawione tutaj blanki są oczywistym błędem. Jak można łatwo sprawdzić ten odcinek muru posiadał już ciągły szczyt ze strzelnicami. Warto również zauważyć, że od zachodu Brama Bolkowska nie łączyła się z niskim murem zewnętrznym. Obraz Neumanna nie obejmuje całych umocnień Bramy Bolkowskiej na przełomie XVII i XVIII wieku. Za południową odnogą Młynówki (na obrazie z prawej strony) znajdowało się jeszcze niewielkie „przedmoście” chronione otwartym od tyłu bastionem. Cieki wodne widoczne w dolnej części obrazu Neumanna to nie Nysa, ale dwie odnogi młynówki. Potwierdzają to zachowane plany tej części Jawora. Niewielka wieżyczka widoczna z prawej strony to prawdopodobnie część miejskiego wodociągu (wieża ciśnieniowa?). Z pewnością nie był to obiekt militarny. Bramę Bolkowską rozebrano w 1824 r.
Kiedy na początku XVI wieku wzniesiono drugi pierścień fortyfikacji Brama Bolkowska zyskała zewnętrzne wrota. Najprawdopodobniej pod koniec XVI wieku rozebrano wyższe kondygnacje wieży bramnej (nie ma jej na panoramie Schenka z XVII wieku).
Późniejszy wygląd bramy możemy zrekonstruować dzięki panoramie Wernera i obrazowi Neumanna. Konstrukcyjnie nie odbiegała od pozostałych bram. Budynki chroniące wrota wewnętrzne i zewnętrzne połączone były „szyją” utworzoną przez dwie linie niskiego muru wyposażonego w strzelnice. Błędne wydaje się przedstawienie bramy XVI wiecznej jako wyższej i mocniejszej w porównaniu z gotycką. Taktycznie byłoby to cokolwiek bez sensu. Takie ujęcie jest prawdopodobnie jednym z przekłamań Wernera bezkrytycznie powtórzonych przez Neumanna. Z lewej strony widzimy łączący się z bramą gotycką odcinek XV wiecznego muru, zachowany do dzisiaj przy ul. Chrobrego. Przedstawione tutaj blanki są oczywistym błędem. Jak można łatwo sprawdzić ten odcinek muru posiadał już ciągły szczyt ze strzelnicami. Warto również zauważyć, że od zachodu Brama Bolkowska nie łączyła się z niskim murem zewnętrznym. Obraz Neumanna nie obejmuje całych umocnień Bramy Bolkowskiej na przełomie XVII i XVIII wieku. Za południową odnogą Młynówki (na obrazie z prawej strony) znajdowało się jeszcze niewielkie „przedmoście” chronione otwartym od tyłu bastionem. Cieki wodne widoczne w dolnej części obrazu Neumanna to nie Nysa, ale dwie odnogi młynówki. Potwierdzają to zachowane plany tej części Jawora. Niewielka wieżyczka widoczna z prawej strony to prawdopodobnie część miejskiego wodociągu (wieża ciśnieniowa?). Z pewnością nie był to obiekt militarny. Bramę Bolkowską rozebrano w 1824 r.
Obecny wygląd miejsca, w którym stała Brama Bolkowska.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz