Zachodnia część zespołu śródrynkowego na początku XIX wieku.
Z lewej strony ówczesny ratusz.
Z lewej strony ówczesny ratusz.
Historia ratusza (cz. I).
Pierwsza wzmianka o jaworskim ratuszu zachowała się w pochodzącym z 1373 r. dokumencie cechu sukienników. Brak opisów źródłowych oraz badań archeologicznych uniemożliwia nam odtworzenie jego ówczesnego wyglądu. Jedyną pozostałością gotyckiego ratusza jest zachowana do dzisiaj 65 – metrowa wieża. Wybudowano ją na planie prostokąta, od połowy przechodzącego w ośmiokąt. Oryginalną ozdobą wieży jest znajdujący się nad piętrem zegarowym zespół 8 gotyckich rzeźb figuralnych.
Przedstawiają one księcia jaworsko – świdnickiego Bolka II Małego oraz cesarzy „rzymskich” Karola IV i Wacława IV. Pozostałe figury to rycerze – prawdopodobnie wzorowani na konkretnych, rzeczywistych postaciach – wykonujący gesty rycerskiego pozdrowienia. W 1537 roku z inicjatywy burmistrza Ambrosiusa Gierlacha (pierwszy ewangelik sprawujący ten urząd) rozpoczęła się przebudowa wieży. Pracami kierował mistrz budowlany Peter Klinger, a pomagali mu Simon (Szymon) i Juda. Zdaniem J. Rybotyckiego do tego czasu wieża składała się tylko z prostokątnej części dolnej, a dobudowano część ośmioboczną oraz zwieńczenie. Teorię tą uznaje również F. Neumann.
W 1554 roku na wieżę ratuszową przeniesiono z Wieży Strzegomskiej miejski posterunek obserwacyjny. W najwyższej kondygnacji znajdowało się odtąd pomieszczenie strażników. Jako pierwsi służbę na wieży objęli Aleksander Koch i Simon Menzel. Ponieważ styl ich pracy wzbudzał poważne zastrzeżenia magistratu, jeszcze w sierpniu tego samego roku zmienił ich Adam Sommer ze Zgorzelca. W 1556 roku na wieży zamontowano dzwon sprzężony z zegarem mechanicznym. Od 1598 roku ratuszowy zegar miał nową tarczę, podzieloną na 12 pól i wyposażoną w małą wskazówkę. W 1603 roku wieża zyskała nieoczekiwaną ozdobę. 21 stycznia Orkan przeniósł tutaj część pozłacanego hełmu Wieży Strzegomskiego. Zdjęto ją dopiero 23 października 1604 roku a dokonał tego jaworski cieśla Hans Lange. W 1617 roku wstawiono nowy zegar, który kosztował 160 talarów.
Przedstawiają one księcia jaworsko – świdnickiego Bolka II Małego oraz cesarzy „rzymskich” Karola IV i Wacława IV. Pozostałe figury to rycerze – prawdopodobnie wzorowani na konkretnych, rzeczywistych postaciach – wykonujący gesty rycerskiego pozdrowienia. W 1537 roku z inicjatywy burmistrza Ambrosiusa Gierlacha (pierwszy ewangelik sprawujący ten urząd) rozpoczęła się przebudowa wieży. Pracami kierował mistrz budowlany Peter Klinger, a pomagali mu Simon (Szymon) i Juda. Zdaniem J. Rybotyckiego do tego czasu wieża składała się tylko z prostokątnej części dolnej, a dobudowano część ośmioboczną oraz zwieńczenie. Teorię tą uznaje również F. Neumann.
W 1554 roku na wieżę ratuszową przeniesiono z Wieży Strzegomskiej miejski posterunek obserwacyjny. W najwyższej kondygnacji znajdowało się odtąd pomieszczenie strażników. Jako pierwsi służbę na wieży objęli Aleksander Koch i Simon Menzel. Ponieważ styl ich pracy wzbudzał poważne zastrzeżenia magistratu, jeszcze w sierpniu tego samego roku zmienił ich Adam Sommer ze Zgorzelca. W 1556 roku na wieży zamontowano dzwon sprzężony z zegarem mechanicznym. Od 1598 roku ratuszowy zegar miał nową tarczę, podzieloną na 12 pól i wyposażoną w małą wskazówkę. W 1603 roku wieża zyskała nieoczekiwaną ozdobę. 21 stycznia Orkan przeniósł tutaj część pozłacanego hełmu Wieży Strzegomskiego. Zdjęto ją dopiero 23 października 1604 roku a dokonał tego jaworski cieśla Hans Lange. W 1617 roku wstawiono nowy zegar, który kosztował 160 talarów.
Ciężką próbą dla wieży ratuszowej była wojna 30 – letnia. Miały ją wówczas ugodzić 24 pociski armatnie. Uszkodzony przez nie hełm został wymieniony dopiero w 1693 roku przez dekarza Martina Krubla (lub Kruemela)z Ołomuńca. W 1786 roku wieżę poddano kolejnej, tym razem ostatniej, przebudowie. Otrzymała wówczas zachowany do dzisiaj barokowy hełm z podwójnym prześwitem, wykonany przez Karla G. Goeldnera. Poświęcenie nowego hełmu odbyło się 26 września tegoż roku. W 1942 roku ówczesne władze Jawora planowały pokrycie hełmu wieży ratuszowej pozłotą. Zgromadzono nawet odpowiedniej środki. Coraz gorsza sytuacja na frontach przeszkodziła jednak tym zamierzeniom.Najniższa kondygnacja wieży ratuszowej od połowy XVI wieku przez prawie sto lat pełniła funkcję miejskiego więzienia. W 1926 roku, podczas adaptacji tego pomieszczenia dla potrzeb skarbca miejskiego, odkryto na ścianach rysunki i inskrypcje pozostawione przez więźniów w latach 1555-1631. Były tam między innymi takie sentencje jak : „Przez wieżę odrodziłem się w Chrystusie”, czy „Georg Hofmann z Nowogrodźca nad Kwisą musiał tu dźwigać swój krzyż 1555 r.”. Po niektóry lokatorach tego przybytku pozostały tylko nazwiska: Franciscus Thiele, Paul John, Paul Gherstenbag, Michale Klorent. Zachowało się tam również prawie 50 przedstawień figuralnych w mieszczańskich strojach. Często powtarzały się również motywy roślinne, herby i budynki.
Ratusz w swojej historii kilkakrotnie przechodził gruntowne przeobrażenia. Skąpość źródeł sprawia, że możemy odtworzyć jego wygląd dopiero po przebudowie z 1617 roku. Ówczesna siedziba Rady Miejskiej była budowlą jednopiętrową, ozdobioną renesansową attyką i nakrytą dwuspadowym dachem. Wejście znajdowało się od północy, ale fasada reprezentacyjna od strony zachodniej. W takiej postaci ratusz zachował się na pochodzącej z połowy XVIII wieku Panoramie Wernera (kopia znajduje się w zbiorach Muzeum Regionalnego w Jaworze).Pod koniec stulecia kolejna przebudowa nadała ratuszowi fasadę widoczną na powyższym rysunku.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz